ınsanlarİn ilgisini çok çeken küstümotunu bilirsiniz. Bitki disaridandan ufacik bir darbe aldiginda turgorin adi verilen bazi kimyasallar salgilanmakta ve yapraklar hizla su kaybetmeye baslamaktadir. Hücreler ve yapraklar su kaybedince turgor basinci düştügünden yapraklar birbiri üzerine kapanmakta, yaprak saplari da aşağı dogru sarkmaktadir..
Temmuz böyle geçerse galiba ağustos ayı daha sıcak geçecek. Sıcak rüzgarlardan, kuraklıktan çok korkuyorum. Üzerine titrediğim bitkiler kavrulduğu zaman suçluluk duyuyorum, keşke dikmeseydim diyorum. Her gün otoban kenarlarında yanmış olanları gördükçe ayrı çıldırıyorum. Sigara içenler, içki şişelerini kırıp etrafa atanlar fırlattıkları izmaritlerin ya da camın sonradan neler yapabileceğini düşünmüyor.
Konumuz neydi, ben nereye geldim! İnsanlık belki düzelecek, biz bitkilere bakalım…
Bu hafta otoban kenarlarında, mahalle aralarında fazla ilgilenilmediği halde çok güzel çiçek açan ağaç hatmiler’den (Hibiscus syriacus) söz etmek istiyorum. Bu bakımı kolay, zahmetsiz bitki tip olarak güneyde yetişen Japon güllerine benzer. (Zaten aynı ailenin değişik türleri’dir.)
Anavatanı Hindistan ve Çin olan bitki kışın yaprağını döker.(Sarı olup dökülen yapraklar sonbahar bahçeleri için iyi bir seçenek olabiliyor.)
En gelişmişi 3 - 4 metreye kadar uzayabilir. 5-10 santimi bulan çiçekleri Japon güllerinden daha basit`tir.
Beyaz, pembe, mavi, mor yalınkatlıların dışında, katmerlileri de vardır. Çiçeklerin değişik renkleri dışında yaprakları yeşil beyaz varyant tipleride nadir olsada fidanlıklarda bulabilirsiniz. (Bu yapraklıların çiçekleri diğer türlere göre daha küçük açabiliyor.)
Aşırı soğuk bölgelerde yapraklardan sonra oluşan tomurcukları geç dönem donlarından etkilenebilir. Bitkiyi garanti altına almak için kuzeye bakan, öğleden sonra güneşli, duvar önlerini, rüzgarsız kuytu alanları tercih edin.
Ağaç hatmiler tam güneşten yarı gölgeye zayıf kireçli, killi, fazla su tutmayan tüm topraklarda rahatlıkla gelişirler. Dikimde toprağa atacağınız yaprak çürüğü, iyi toprağın dışında potasyumca zengin özel gül gübrelerinden de ekleyin (Büyük marketlerde ithal olanları var).
Ligustrum çitlerinden bıkanlar için değişik bir seçenek. 1.5 metrede budanarak çiçek açan hatmi çiti de yapabilirsiniz. Budanması ilkbaharda ya da çiçek sonrasında olabilir. Hastalık sorunu yoktur. Fazla su istemez ama kurak dönemlerde biraz kontrol altında tutulmalıdır.
Yaz sonunda beğendiğiniz ağaç hatmilerden üretmek istiyorsanız anaç bitkiden çelikler alın; suyu geçirgen, kumlu, bol yaprak çürüklü toprakta ılıman ortamlarda (serada) köklendirin. İlkbaharda dikeceğiniz fideler 1 metreye ancak beş senede ulaşabilir.
Tıpta kullanılan ilaç hatmi bu bitkiden değildir. Yaz başında ince uzun tohumlu gül hatmi bu işe yarayabilir. Çiçek tipleri benzer ama yapıları apayrıdır. Ben hatmi gibi çiçekli bitkileri, kelebekleri, arı ve kuşları bahçeme davet etsin diye dikiyorum.
Yurtdışında moda olan renk bahçelerinin ötesinde yeni başlayan akım kelebek ve kuş bahçeleri! Bu konuyla ilgililenenlere bitki listeleri verebilirim.
Kuşlar için; Trabzon hurması, süs elması, kızılcık, erguvan, manolya (tohumları),
bambu, palmiyeler (tohumları), cycas palmiyeleri, mimoza, akasya, selviler, huş ağaçları, kayın, dişbudak, çınar, koca yemiş, tavşan elması, porsuk, lale ağacı, kavuçuk bitkisi, okalüptüs, incir, pitosporum, ilex, yucca (avize), Japon gülü, lilium, petunya, begonya, aloe, gardenya, atlas, kuş konmaz çalısı, tüm üzümler-üzümsü çalılar, ay çiçeği, kana, eğrelti otları, begonvil, saat çiçeği ve borozan çiçeği.
Kelebekler için; Söğüt, kavak, orman gülü, at kestanesi, süs elması, kavak,
kartopu, leylak, vişne, narenciye türleri, badem ağacı, maviyemiş-likapa, acı yemiş,
erguvan, spiraea çalısı, japon gülü, ay çiçeği, brokoli, güller( özellikle yabanileri),
aster, papatya, hemerocallis, astilbe, rudbeckia, kampanula, yukka, lantana,
saat çiçeği, phlox, sedum, verbena, cosmos, zinnia, abelia, agapanthus,
cam güzeli, ya da kelebek çalısı olabilir.
